[…] η Ο’ Μπράιεν βρίσκεται σε μεγάλη φόρμα, δίνοντάς μας ένα από τα πιο «διαβαστερά» αφηγήματα της πρόσφατης σοδειάς. […]
Ο πλήρης τίτλος της βιογραφίας της Ο’ Μπράιεν είναι Λόρδος Μπάιρον: Οι έρωτές του. Ορίστε πού εστιάζει η ιρλανδή συγγραφέας και είναι πραγματικό θαύμα το ότι το αποτέλεσμα δεν είναι μια «ροζ» σκανδαλοθηρική αγιογραφία – αλλά δεν θα μπορούσε να είναι αν γνωρίζει κανείς την Ο’ Μπράιεν και τη λοξή ματιά της πάνω στα πράγματα, την ικανότητά της να αποδίδει με δύναμη και ένταση τις εσωτερικές καθιζήσεις των ηρώων της, επινοημένων και πραγματικών, όπως σε αυτή την περίπτωση – διότι μην έχετε καμία αμφιβολία: είναι μεν πιστή στις πηγές της, όμως η Ο’ Μπράιεν μεταχειρίζεται τον Μπάιρον όπως ακριβώς τους μυθιστορηματικούς της ήρωες και ηρωίδες: την ίδια στιγμή που τη γοητεύουν, τους βρίσκει απωθητικούς. Κοινώς, μοιάζουν με ανθρώπους με σάρκα και οστά, γεμάτοι αντιφάσεις και εσωτερικές συγκρούσεις. […]
[Ο Μπάιρον] φαίνεται πως πορεύθηκε ακροβατώντας πάνω στη λεπτή κόκκινη γραμμή ανάμεσα σε μια γραφή των άκρων και μια ζωή των άκρων – δίνοντας το κακό παράδειγμα σε κατοπινούς μιμητές του, που πίστευαν (συνεχίζουν να το πιστεύουν) ότι αρκεί ένας έντονος, επιδεικτικός βίος για να παράγεις λόγο δραστικό, ο οποίος να μην αφορά αποκλειστικά και μόνον τον δημιουργό. Η Ο’ Μπράιεν μεταφέρει εξαίσια την εικόνα αυτού του απέραντα γοητευτικού και εξίσου απέραντα αντιπαθητικού τύπου. Η εποπτεία της πάνω στο θέμα της είναι εντυπωσιακή και δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη συντροφιά για τις καλοκαιρινές διακοπές.

Ο Λόρδος Βύρωνας δεν ήταν ήρωας μόνο επειδή ήταν φιλέλληνας και συνεισέφερε υλικά και πνευματικά στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων από τον οθωμανικό ζυγό, αλλά επειδή τόλμησε να ζήσει σύμφωνα με τα ρομαντικά του ιδεώδη πέρα από κάθε σύμβαση και με δυσβάσταχτο κοινωνικό κόστος. Εξηγούμαι: το να έχεις άπειρες ερωμένες, ενώ δεν στέκεσαι αρνητικός απέναντι στην ερωτική έλξη που σου ασκεί το ίδιο σου το φύλο (σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν θανάσιμο αμάρτημα κι ετιμωρείτο αυστηρότατα από τον Νόμο), το να κοιμάσαι με την ετεροθαλή αδελφή σου (που ήταν παντρεμένη με έναν συμφεροντολόγο), να τεκνοποιείς μαζί της, να εμπνέεσαι από τις χάρες της και να της στέλνεις παθιασμένα γράμματα, που τα αντέγραφαν και τα αναπαρήγαγαν όλες οι αργόσχολες κυρίες του καλού κόσμου (δεν υπήρχαν...κρυφές κάμερες ούτε κοριοί, τότε), το να εγκαταλείπεις τα πάντα γιατί το εύστοχο βέλος του ανελέητου θεού Ερωτα σε οδηγεί αλάθευτα σε άλλα μήκη και πλάτη της γης, πίσω από έναν ποδόγυρο, ή στις «απαγορευμένες» ηδονές των χαμάμ, είναι σίγουρα ποιητικό, όμως και ασύλληπτα επιβλαβές για το σώμα και την ψυχή. Σε μια εποχή που δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμα η πενικιλίνη και η ανίατη κολλητική σύφιλη οδηγούσε όχι μόνο στην παράνοια τον παθόντος, αλλά και στη γέννηση ασθενικών τέκνων με προβληματική ψυχοσωματική ισορροπία, θα έπρεπε σίγουρα ο ποιητής να είναι «γενναίος της ηδονής» (για να θυμηθούμε τον Καβάφη), σαλός και «άγιος» (για να θυμηθούμε τον Ζενέ) για να μπορεί να αφεθεί με αυταπάρνηση και αυτοκαταστροφική μανία στον στρόβιλο της ικανοποιήσεως των ακόρεστων σαρκικών ορέξεων. Η Εντνα Ο' Μπράιεν, που γεννήθηκε το 1932 στην Ιρλανδία, ύστερα από μια μακρά πορεία στο θέατρο και στην πεζογραφία, αφού μίλησε με ιδιαίτερα απροκάλυπτο τρόπο για τη σεξουαλικότητα και φιλοτέχνησε με τον δικό της πρωτότυπο -κι αναγνωρίσιμο- τρόπο γυναικεία πρόσωπα, έρχεται σε αυτό το βιβλίο, εκμεταλλευόμενη στο έπακρο το στοιχείο της υποβλητικότητας και του μυστήριου μέσα στο οποίο έπλασε τον μύθο του ο «καταραμένος» αυτός ποιητής, να δημιουργήσει ένα συναρπαστικό αφήγημα, μια μυθιστορηματική βιογραφία -αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και πολύχρονης έρευνας-, που διαβάζεται μονορούφι μέσα σε μια νυχτιά, αφού το σκότος είναι εκείνο που ταιριάζει περισσότερο στο έρεβος της ψυχής αυτού του ταλαιπωρημένου ναρκισσευόμενου ήρωα. Ναι, είναι απομυθοποιητικός ο λόγος της για όσους έχουν διαβάσει τις στερεότυπες εξιδανικευτικές περιγραφές του Λόρδου Βύρωνα που περιέχονται στα σχολικά εγχειρίδια. Ναι, είναι αφόρητες οι περιγραφές των ομαδικών ερωτικών παιχνιδιών, για όσους -ακόμα στην εποχή μας- σεμνύνονται ειλικρινώς (και δεν αγοράζουν στα κρυφά τα πολυδιαφημισμένα ροζ dvd από τα κατάφορτα περίπτερα ή δεν μπαίνουν -κρυφά από τη σύζυγο- στα πονηρά χωρία του Διαδικτύου). Ομως, πέρα από την όποια ιστορική ακρίβεια, δεν πρόκειται για επιστημονική διατριβή, το πεζογράφημα αυτό δεν είναι μελέτημα, δεν έχει καν τις απαραίτητες σημειώσεις ή παραπομπές ενός δοκιμίου. Δείτε το σαν ένα λογοτέχνημα με αφορμή το πρόσωπο του εκκεντρικού και προκλητικού (για κάθε κοινωνικό καθεστώς) άγγλου λόρδου, που -όπως ο Οσκαρ Ουάιλντ- έδωσε μια γερή γροθιά στο στομάχι του υποκριτικού κατεστημένου της εποχής του (και ποιο κατεστημένο δεν βασίζεται στην υποκρισία;). Μόνο που ο πανέξυπνος λόρδος προτίμησε τον δρόμο της αυτοεξορίας, πρώτα στην Ιταλία, έπειτα στην Αλβανία, για να καταλήξει στην υποδουλωμένη Ελλάδα που ξυπνάει από τον μακραίωνο λήθαργό της και αναζητά την Ελευθερία. Κι αν απέφυγε τη φυλάκιση για την ακόλαστη ζωή του, δεν ξέφυγε βεβαίως από τον θάνατο, που τον βρήκε απροετοίμαστο (όπως πάντα απροετοίμαστος βρίσκει ο θάνατος τους ανθρώπους που βουλιάζουν στις γήινες ηδονές και αφιερώνονται στο κυνήγι της αέναης ικανοποίησης των αισθήσεων). Στο βαλτωμένο Μεσολόγγι, ανάμεσα σε υποσιτισμένους πολεμιστές και άπληστους μισθοφόρους, με τους αρχηγούς των φατριών να αλληλοϋπονομεύονται (πάντα για τους Ελληνες οι εχθροί περιττεύουν, αφού σκοτώνονται -μια χαρά- μεταξύ τους, μόνο και μόνο γιατί είναι όλοι αφεντικά και καπεταναίοι και δεν αναγνωρίζουν κανέναν καλύτερό τους - ακόμα και όταν είναι κατά πολύ ανώτερός τους), ο ρομαντικός ποιητής και αθεράπευτος φιλέλληνας βρίσκει τον ηρωικό εκείνο θάνατο που θα συντηρήσει τον μύθο του δύο αιώνες μετά και θα τον ανεβάσει στον «Παρνασσό» της μούσας Ερατώς. Απόδειξη, αυτό το ακαταμάχητο βιβλίο.

Λίγοι ποιητές απασχόλησαν τη φαντασία του κοινού όσο ο Λόρδος Βύρωνας. Μόνο τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχουν γραφτεί τρεις ογκώδεις βιογραφίες του - οι επαναστατικές του τάσεις ως αρχηγού των Καρμπονάρι στην Ιταλία και μετά η βοήθειά του στον ελληνικό αγώνα της απελευθέρωσης μοιάζουν από μόνες τους δυο πράξεις γεμάτες ρομάντζο και επαναστατικότητα. Αλλά είναι οι σχέσεις του με άντρες και γυναίκες που έχουν όλα αυτά τα χρόνια αιχμαλωτίσει τη φαντασία του κοινού και συνεισφέρει στην εικόνα του λόρδου Βύρωνα ως «τρελού κακού και επικίνδυνου», όπως τον αποκάλεσε η παντρεμένη ερωμένη του Lady Caroline Lamb. Αυτό ακριβώς είναι και το θέμα του βιβλίου της Έντνα Ο' Μπράιεν: η βιογραφία της επικεντρώνεται στις σχέσεις του Μπάιρον με τις γυναίκες. Αφηγηματικός πυρήνας του βιβλίου είναι φυσικά η σχέση του με την ετεροθαλή αδερφή του Augusta Leigh - μια σχέση που σόκαρε τη συντηρητική Αγγλία της εποχής. Να σημειώσουμε ότι η συγγραφέας Έντνα Ο' Μπράιεν είναι μια από τις πιο δημοφιλείς συγγραφείς της Ιρλανδίας. 

Η Ιρλανδή, πολυβραβευμένη, συγγραφέας Έντνα Ο’ Μπράιεν μελετά τους δώδεκα τόμους των γραμμάτων και των ημερολογίων που έγραψε ο ποιητής στη διάρκεια της ζωής του, αλλά και επιστολές που του έστειλαν φίλοι και ερωμένες, όπως επίσης και –φυσικά- αρκετές από τις πολυάριθμες βιογραφίες του, για να επιτύχει μια προσέγγιση που να απέχει από μια απλή καταγραφή γεγονότων και συμπερασμάτων, καθώς αποβλέπει να της δώσει μια σαφώς λογοτεχνικότερη χροιά, κατορθώνοντας όμως, με τους αφηγηματικούς χρωματισμούς της, να μην αλλοιώσει στο ελάχιστο την αλήθεια.  Ο λόγος της συνυφαίνεται με τον δικό του σε άφθονα αποσπάσματα από τα συγγράμματά του, σε ένα ομοιογενές, αρμονικό σύνολο που δεν πνίγει ούτε εξαφανίζει την προσωπική της φωνή και άποψη. […]
Το ενδιαφέρον της συγγραφέως επικεντρώνεται στις πολυάριθμες ερωτικές του σχέσεις, είτε αυτές που συνήπτε με γυναίκες είτε αυτές που δημιουργούσε με νεαρά αγόρια, σχέσεις εφήμερες, παθιασμένες, εξιδανικευμένες και επώδυνες. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, όμως, η βιογράφος προσφέρει μια διάφανη και γοητευτικότατη ανατομία της ανώτερης αγγλικής τάξης, που κάτω από τη λουστραρισμένη και καθώς πρέπει επιφάνεια είναι παραδομένη στα πάθη της. Το πορτρέτο του Μπάιρον, έτσι όπως φιλοτεχνείται από την Έντνα Ο’ Μπράιεν, είναι –σε πολλά σημεία- συναρπαστικότερο από τις περισσότερες αφηγήσεις των περιπετειών που έτυχε να βιώσουν πολλοί μυθιστορηματικοί ήρωες.