[…] Η βιογραφία του Καμιλέρι [...] κινείται ελεύθερα, αποτυπώνοντας έναν Πιραντέλο «ανθρώπινο», σε διαρκή άμυνα με τις δυσκολίες της ζωής του. Το πλούσιο υλικό εντάσσεται «χωνεμένο» σε μια πηγαία αφήγηση. Ο τόνος της διήγησης είναι ήρεμος, υποβλητικός, χωρίς εκζήτηση, σχεδόν προφορικός. Χρησιμοποιεί τα εξωτερικά γεγονότα για να εξηγήσει τις εσωτερικές διεργασίες κι αυτό τον ψυχισμό που κινδύνεψε, που έφτασε στα πρόθυρα της αυτοκτονίας. Χωρίς να τον αγιογραφεί, αναδεικνύει την εικόνα ενός πολύπλοκου ανθρώπου, που δεν ερωτοτρόπησε με τη φήμη του ούτε περηφανεύτηκε με την επανάσταση που επέφερε στο θέατρο, και ρίχνει φως στο φαινομενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε το έργο του. [...] Η μυθιστορηματική βιογραφία του Καμιλέρι με τον απέριττο τίτλο «Λουίτζι Πιραντέλο» καταφέρνει εντέλει να βαθύνει την κατανόησή μας για τον μάστορα της δραματικής τέχνης, που διεμβολίζει τις κινηματογραφικές φαντασιώσεις του Φελίνι και μια παράδοση που δηλώνει μόνιμα «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε».  

[…] Η συνάντησή μου με το χάος γίνεται μέσω της θαυμάσιας μυθιστορηματικής βιογραφίας του Λουίτζι Πιραντέλο που έγραψε ο συντοπίτης του Αντρέα Καμιλέρι. «Εγώ λοιπόν είμαι ο γιος του Χάους» γράφει σ’ ένα γράμμα του ο Πιραντέλο «και όχι αλληγορικά αλλά στην κυριολεξία, γιατί γεννήθηκα σε μια αγροτική περιοχή που βρίσκεται κοντά σ’ ένα πυκνό δάσος που ονομάστηκε, στη διάλεκτό μας, Τζιρτζέντι… διαλεκτική παραφθορά της αγνής αρχαίας ελληνικής λέξης Χάος…» […] Όλα εντούτοις ξεκινούν από ένα λαϊκό παραμύθι που διηγείται στον Πιραντέλο η παραμάνα του. Το νεραϊδόπαιδο είναι ένα διανοητικά ανάπηρο και δύσμορφο παιδί που η μάνα του πιστεύει πως μια νεράιδα ζήλεψε την ομορφιά του και τον πήρε μακριά όπου ζει σαν πρίγκιπας. Ο ίδιος ο Πιραντέλο θα πιστέψει ότι κατά λάθος γεννήθηκε εδώ και ότι ανήκει κάπου αλλού. Αλλά αντί για το δικό του βασιλικό θρόνο, όπως στο παραμύθι, θα βρει μόνο μια ματαιόδοξη διασημότητα αφού πρώτα θα σκορπίσει γύρω του ζωντανούς θανάτους. Γι’ αυτό ξαπλωμένος δίπλα στην παράλυτη γυναίκα του θα καταλάβει αυτό που και ο τελευταίος χωρικός καταλαβαίνει χωρίς να πάει μακριά: «τη ζωή ή τη ζεις ή τη γράφεις»!  

[…] Επιστροφή στην πραγματικότητα (την τετελεσμένη πραγματικότητα) με τη βιογραφία του Λουίτζι Πιραντέλο από τον Αντρέα Καμιλέρι. Η αφήγηση της ζωής του σημαντικότερου ιταλού δραματουργού επιστρέφει ξανά και ξανά στο θέμα της ταυτότητας, σημείο-εμμονή στο έργο και στη ζωή του Πιραντέλο.  

Ικανός μυθιστοριογράφος, που ξέρει να φωτίζει από πολλές γωνίες τα πρόσωπά του, ο Καμιλέρι μας δίνει στο βιβλίο του έναν ρηξικέλευθο, κατά τόπους σκοτεινό, καθώς και ακατάπαυστα ανήσυχο συγγραφέα: έναν άνθρωπο που μπορεί να καίγεται από την ιερή μανία της γραφής, αλλά αδυνατεί να σχετιστεί με τους άλλους και να μοιραστεί οτιδήποτε ουσιαστικό μαζί τους. Και η μοναξιά αυτής της εκρηκτικής προσωπικότητας είναι αποτυπωμένη παντού στο βιβλίο του Καμιλέρι, που φέρνει κοντά μας έναν άγνωστο, απρόβλεπτο, αλλά και καλλιτεχνικά ακατάβλητο Πιραντέλο.  

Ο Αντρέα Καμιλέρι είναι Σικελός και συγχωριανός του Λουίτζι Πιραντέλο. Αυτά που γράφει, συνεπώς, στο βιβλίο του, καθόλου επιστημονικά, καθόλου κριτικά, καθόλου βιογραφικά, καθόλου μυθιστορηματικά μιας ζωής, είναι η ωραία, ρευστή αφήγηση της ζωής ενός «μεγάλου» από έναν άνθρωπο, που μιλάει σαν για κάποιον που έζησε μαζί του. Και ξέρετε ότι κάθε επαρχία κάθε χώρας ζει τους δικούς της «μεγάλους» σαν να τους έχει ζήσει πραγματικά. Αυτό το ελκυστικό «σαν» κυριαρχεί στο βιβλίο του Καμιλέρι…  

[…] Ο διχασμός ανάμεσα στο πρόσωπο και το προσωπείο ήταν το θέμα που επανερχόταν στο έργο του [Λουίτζι Πιραντέλο]. Πέθανε το 1936 και αφού μας είχε δείξει πόσο ρευστό ήταν το περίγραμμα των προσώπων και των πραγμάτων. Τον ιταλό δραματουργό ζωντανεύει σε μια μυθιστορηματική βιογραφία με τίτλο Λουίτζι Πιραντέλο ο Αντρέα Καμιλέρι. Σικελός κι αυτός, από τους δημοφιλέστερους αστυνομικούς συγγραφείς στην Ιταλία, πλάθει έναν άνθρωπο καθημερινό.  

[…] Η ανάπτυξη της βιογραφίας θυμίζει μυθιστορηματική αφήγηση, ο Καμιλέρι διηγείται τη ζωή του Πιραντέλο με τρόπο συναρπαστικό, σαν εκείνος να ήταν ήρωας ενός μυθιστορήματος. Μολονότι ο συγγραφέας συμβουλεύθηκε πλήθος άρθρα και δοκίμια […] δεν θέλησε να αναλύσει φιλολογικά το έργο του βιογραφούμενου˙ πρόθεσή του ήταν να ρίξει στο χαρτί μια προφορική του αφήγηση δοσμένη από μια προσωπική οπτική γωνία. Μιλάει λοιπόν για τα πεπραγμένα του βίου του Πιραντέλο σαν να λέει παραμύθι, σαν να ήταν ένας παππούς μπροστά στα εγγονάκια του. Γι’ αυτό στο τέλος του βιβλίου σημειώνει ότι δεν απευθύνεται σε ακαδημαϊκούς, ιστορικούς και μελετητές, αλλά μόνο στον κοινό αναγνώστη, δηλαδή σε αυτόν που μπορεί να γοητευθεί από την αφηγηματική του ικανότητα.  

[…] Είναι ενδιαφέρουσες οι σελίδες που αφιερώνει ο συγγραφέας στη δύσκολη σχέση του Πιραντέλο με τον πατέρα του, συγκλονιστικές εκείνες που περιγράφουν την τρέλα της γυναίκας του, τα δηλητηριασμένα χρόνια που έζησε κοντά της, την ενοχή που δεν τον εγκατέλειψε στιγμή, αφού, καθώς θα εκμυστηρευτεί στο φίλο του Ούγκο Ογέτι, σε μια επιστολή του με ημερομηνία 10 Απριλίου 1914, “Η τρέλα της γυναίκας μου είμαι εγώ”, αλλά ακόμα πιο σπαρακτικές είναι αυτές που καταδεικνύουν πόσο καταδικασμένος είναι κανείς να επαναλαμβάνει, σε βάρος των αγαπημένων του, τα ολέθρια στερότυπα που τον ταλάνισαν μιαν ολόκληρη ζωή, το είδος των σχέσεων από τις οποίες πάλεψε να αποδεσμευτεί. Γιατί ο Πιραντέλο, από καταπιεσμένος γιος, θα γίνει αυταρχικός πατέρας ο ίδιος. Όσο για τα θέματα της παράνοιας, του κατακερματισμού, της αποξένωσης και της σκληρότητας, που θα σφραγίσουν το έργο του και θα του δώσουν τη φιλοσοφική του διάσταση, είναι αυτά που έδωσαν τον τόνο στη ζωή του την ίδια. Πολλοί θεωρητικοί της λογοτεχνίας θα ενοχλούνταν από τη στενή αλληλεξάρτηση γραφής και ζωής που διαβλέπει ο Καμιλέρι και την οποία υποστηρίζει με τη βιογραφία του. Όμως στην περίπτωση του Πιραντέλο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τέχνη και ζωή είναι αξεδιάλυτα δεμένες. Ο Καμιλέρι επικεντρώνει τη γοητευτική του αφήγηση γύρω από το θεμελιώδες για τον Πιραντέλο θέμα της ταυτότητας, γράφοντας με συμπάθεια, με τόλμη, με αυστηρότητα μερικές φορές, πάντοτε όμως με σεβασμό. Ως αναγνώστες απολαμβάνουμε καταγοητευμένοι τη συναρπαστική του αφήγηση […]