«ΡΩΤΑ ΤΗ ΣΚΟΝΗ» ΤΟΥ JOHN FANTE

12/12/2017

«ΡΩΤΑ ΤΗ ΣΚΟΝΗ» ΤΟΥ JOHN FANTE

Ο John Fante έμελλε να επηρεάσει τη γραφή του Τσαρλς Μπουκόβσκι για μια ολόκληρη ζωή. Ο ίδιος ο Μπουκόβσκι μάς εξηγεί γιατί.

Ήμουν νέος, λιμοκτονούσα και έπινα, ενώ προσπαθούσα να γίνω συγγραφέας. Τα περισσότερα βιβλία τα διάβασα στη δημόσια βιβλιοθήκη που βρισκόταν στο κέντρο του Λος Άντζελες, και τίποτα απ’ όσα διάβασα δεν είχε σχέση με εμένα ή με ό,τι συνέβαινε στους δρόμους ή με τους ανθρώπους που ζούσαν όπως εγώ. Ήταν λες και όλοι οι συγγραφείς έγραφαν επιτηδευμένα, και εκείνοι που δεν εξέφραζαν σχεδόν τίποτα σημαντικό θεωρούνταν εξαιρετικοί. Η γραφή τους ήταν ένα μείγμα λεπτότητας, τεχνικής και φόρμας, διαβαζόταν, διδασκόταν και ήταν καθ’ όλα αποδεκτή και ως τέτοια διαδιδόταν. Επρόκειτο για ένα βολικό τέχνασμα, μια ιδιαιτέρως επιδέξια και προσεγμένη Πολιτισμική Λογοτεχνία. Χρειαζόταν να επιστρέψει κανείς στους συγγραφείς της προεπαναστατικής Ρωσίας για να εντοπίσει το ρίσκο, το πάθος.
Εξαιρέσεις υπήρχαν, όμως αυτές οι εξαιρέσεις ήταν ελάχιστες, συνεπώς η ανάγνωσή τους γινόταν ταχύτατα, και κατόπιν έμενες να ατενίζεις ατελείωτες αράδες υπερβολικά βαρετών βιβλίων. Σε σύγκριση με τους προηγούμενους αιώνες, και την υπεροχή τους, οι μοντέρνοι λογοτέχνες απλώς δεν κατάφερναν να γίνουν ισάξιοι των παλαιότερων.
Διάβασα όλα τα βιβλία που υπήρχαν στα ράφια. Γιατί δεν άνοιγε κανένας το στόμα του; Γιατί δεν ξεστόμιζε κανείς την αλήθεια;
Δοκίμασα και τις υπόλοιπες πτέρυγες της βιβλιοθήκης. Το τμήμα της θρησκείας δεν ήταν για μένα τίποτε άλλο παρά ένας απέραντος βόθρος. Πήγα στο τμήμα της φιλοσοφίας. Ανακάλυψα κάνα δυο πικρόχολους Γερμανούς οι οποίοι μου έφτιαξαν για λίγο το κέφι, και αυτό ήταν όλο. Δοκίμασα τα μαθηματικά, αλλά τα Ανώτερα Μαθηματικά ήταν ακριβώς σαν τη Θρησκεία: μου ήταν αδιάφορα. Λες κι εκείνο που χρειαζόμουν δεν βρισκόταν πουθενά.
Δοκίμασα τη Γεωλογία και τη βρήκα ενδιαφέρουσα, τελικά όμως δεν μου έλεγε τίποτα.
Βρήκα κάποια βιβλία που αφορούσαν τη χειρουργική και μου άρεσαν: οι λέξεις ήταν καινούργιες και η εικονογράφηση ήταν υπέροχη. Συγκεκριμένα μου άρεσε και αποστήθισα την επέμβαση στο μεσεντέριο.
Κατόπιν παράτησα τη χειρουργική και επέστρεψα στη μεγάλη αίθουσα με τους μυθιστοριογράφους και τους διηγηματογράφους. (Όσο είχα αρκετό φτηνό κρασί για να πίνω δεν πατούσα το πόδι μου στη βιβλιοθήκη. Τη βιβλιοθήκη ήταν καλό να την επισκέπτεσαι όταν δεν είχες να φας και να πιεις και όταν η σπιτονοικοκυρά σου σε έψαχνε για τα ενοίκια που χρωστούσες. Στη βιβλιοθήκη μπορούσες να χρησιμοποιήσεις τουλάχιστον τις τουαλέτες).
Εκεί, στη βιβλιοθήκη, συνάντησα και αρκετούς άλλους αλήτες, οι περισσότεροι απ’ αυτούς κοιμόντουσαν πάνω στα βιβλία τους. Εξακολουθούσα να περιφέρομαι μέσα στη μεγάλη αίθουσα, να τραβάω βιβλία από τα ράφια, να διαβάζω λίγες αράδες, λίγες σελίδες, και να τα ξαναβάζω στη θέση τους.
Μια μέρα τράβηξα ένα βιβλίο και το άνοιξα, και αυτό ήταν. Στάθηκα για μια στιγμή και διάβασα. Ύστερα λες και ήμουν κάποιος που είχε ανακαλύψει χρυσό ανάμεσα στα σκουπίδια, πήρα το βιβλίο και κάθισα σ’ ένα αναγνωστήριο. Οι αράδες κυλούσαν με άνεση μέσα στη σελίδα, υπήρχε κάποια ροή. Κάθε αράδα είχε τη δική της ενέργεια και καθεμία που την ακολουθούσε είχε κι εκείνη τη δική της. Το περιεχόμενο κάθε αράδας δημιουργούσε τη φόρμα της σελίδας, υπήρχε μια αίσθηση πως το κείμενο ήταν λαξευμένο. Και επιτέλους, βρέθηκε κάποιος συγγραφέας που δεν φοβόταν το συναίσθημα. Το χιούμορ και ο πόνος αναμειγνύονταν με τρομερή απλότητα. Το ξεκίνημα εκείνου του βιβλίου ήταν για μένα ένα ατίθασο και ασύλληπτο όνειρο.
Είχα βγάλει δανειστική κάρτα. Πήρα το βιβλίο, πήγα στο δωμάτιό μου, ξάπλωσα στο κρεβάτι και το διάβασα, και πολύ πριν το τελειώσω γνώριζα ήδη πως ο συγγραφέας του ήταν ξεχωριστή περίπτωση. Το βιβλίο είχε τίτλο Ρώτα τη σκόνη και ο συγγραφέας ονομαζόταν Τζον Φάντε. Έμελλε να επηρεάσει τη γραφή μου για μια ολόκληρη ζωή. Τελείωσα το Ρώτα τη σκόνη και έψαξα να βρω κι άλλα βιβλία του Φάντε στη βιβλιοθήκη. Βρήκα δυο: Το κρασί της νιότης και το Περίμενε ως την άνοιξη, Μπαντίνι. Ήταν ισάξια, γραμμένα με τόλμη και συναίσθημα.
Ναι, ο Φάντε με επηρέασε βαθιά. Λίγο καιρό αφότου διάβασα αυτά τα βιβλία ξεκίνησα να ζω με μια γυναίκα. Έπινε περισσότερο από εμένα και είχαμε άγριους καβγάδες, στη διάρκεια των οποίων της φώναζα: «Mη λες πως είμαι ένα τομάρι! Είμαι ο Μπαντίνι, ο Αρτούρο Μπαντίνι!».
Ο Φάντε ήταν ο θεός μου και γνώριζα πως οι θεοί πρέπει να αφήνονται στην ησυχία τους, δεν είναι να πηγαίνεις να τους χτυπάς την πόρτα. Εντούτοις μου άρεσε που εντόπιζα το μέρος όπου είχε ζήσει στο Έιντζελς Φλάιτ και φανταζόμουν πως ήταν πιθανό να ζούσε ακόμη εκεί πέρα. Σχεδόν κάθε μέρα περνούσα από εκεί και σκεφτόμουν, λες να είναι αυτό το παράθυρο απ’ το οποίο μπήκε η Καμίγια; Και, λες να είναι αυτή η πόρτα του ξενοδοχείου; Αυτό είναι το σαλόνι της εισόδου; Ποτέ δεν έμαθα.
Τριάντα εννέα χρόνια αργότερα ξαναδιάβασα το Ρώτα τη σκόνη. Και αυτό έχω να πω, το διάβασα φέτος και το βιβλίο εξακολουθεί να είναι σημαντικό, όπως όλα τα έργα του Φάντε, ετούτο όμως είναι το αγαπημένο μου γιατί μ’ αυτό ανακάλυψα τη μαγεία του για πρώτη φορά. Υπάρχουν και άλλα βιβλία εκτός από Το κρασί της νιότης και το Περίμενε ως την άνοιξη, Μπαντίνι. Είναι η Έντονη ζωή και Το σταφύλι της φιλίας. Επιπλέον, αυτή την εποχή ο Φάντε γράφει ένα μυθιστόρημα με τίτλο Όνειρα στο Μπάνκερ Χιλ.
Εντελώς τυχαία, κατάφερα τελικά να συναντήσω φέτος (το 1979) τον ίδιο τον συγγραφέα. Υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να ειπωθούν σχετικά με τον Φάντε. Είναι μια περίπτωση τρομερής τύχης και τρομερής μοίρας και μιας σπάνιας και πηγαίας δύναμης. Κάποια μέρα όλα αυτά θα γίνουν γνωστά, έχω όμως την αίσθηση ότι ο ίδιος δεν θέλει να τα εξιστορήσω εδώ. Ας μου επιτραπεί ωστόσο να πω ότι η γραφή του και ο τρόπος που έζησε τη ζωή του είναι ένα πράγμα: δύναμη, θέρμη και καλοσύνη.
Αρκεί∙ ως εδώ. Τώρα το βιβλίο είναι στα χέρια σας.

Charles Bukowski
5-6-1979

Σχετικά βιβλία