«ΟΙ ΑΔΕΡΦΕΣ ΡΑΖΗ» ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΖΑΡΟΚΩΣΤΑ

04/01/2018

«ΟΙ ΑΔΕΡΦΕΣ ΡΑΖΗ» ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΖΑΡΟΚΩΣΤΑ

Ανάμεσα στις δύο όχθες που τις χωρίζει νερό αγεφύρωτο, οι αδερφές Ραζή ζουν στη μια μεριά και ονειρεύονται την άλλη. Η Κατερίνα Ζαρόκωστα μας συστήνει τις αδερφές Ραζή.

Οι αδερφές Ραζή είναι το δεύτερο μυθιστόρημα που παρακολουθεί την προσαρμογή κι εξέλιξη της πρώτης και δεύτερης γενιάς Μικρασιατών προσφύγων, μέσα από τη νέα ματιά με την οποία με προικίζει το πέρασμα των χρόνων. Στο πρώτο μου μυθιστόρημα, Ένα κομματάκι ουρανός (2004), ασχολήθηκα περισσότερο με τη ζωή και τις συνήθειες των Ελλήνων από τα μικρασιατικά παράλια. Στις Αδερφές Ραζή επικεντρώνομαι στους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, που αποτελούν μια ξεχωριστή «συνομοταξία» προσφύγων.

Λένε πως οι συγγραφείς διαλέγουν τα θέματά τους. Θα μπορούσε να ειπωθεί και το αντίθετο. Τα θέματα είναι εκείνα που μας επιλέγουν.
Δεν ξέρω, λοιπόν, να πω με ακρίβεια πότε ήρθαν και με βρήκαν οι τρεις Αδερφές Ραζή. Μια μέρα εμφανίστηκαν, συστήθηκαν, κάθισαν απέναντί μου κι άρχισαν να μου μιλούν: Μέλπω η πρωτότοκος, σοβαρή, χωρίς να της λείπει το πάθος. Τέτα η μεσαία, προσγειωμένη, κατάφερε όχι μόνο να τα βγάλει πέρα μόνη της, αλλά βοήθησε σημαντικά και τις αδερφές της. Χαρίκλεια η μικρότερη, με την ανάγκη της για απόλυτα αισθήματα και αξίες.
Μιλούσαν για τις ευτυχισμένες μέρες στην Πόλη, πριν από την Καταστροφή, για τα πρώτα δύσκολα χρόνια όταν πέρασαν στην άλλη όχθη κι από τη μια στιγμή στην άλλη μετατράπηκαν σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας, πρόσφυγες, «Τουρκόσποροι», και άλλα κοσμητικά του είδους. Ακούγοντάς τες ήρθαν στα μάτια μου οι οδυνηρές εικόνες των προσφύγων που προσγειώνονται στα νησιά μας, στη μνήμη μου οι διηγήσεις των γονιών και των παππούδων, πρόσφυγες όλοι από την Πόλη.
Στη νέα όχθη η κάθε αδερφή ακολουθεί την πορεία της, χωρίς ποτέ να πάψουν οι τρεις τους να είναι ενωμένες σαν γροθιά. Γύρω τους πλήθος απλών ανθρώπων που η ιστορική στιγμή μετατρέπει σε ήρωες, θύματα, προδότες ή όλα εναλλάξ.
Η αφήγηση κυλούσε υπό έλεγχο, όταν στη σκηνή εισέβαλε ορμητικά η Ινώ κι έφερε τα πάνω κάτω. Προσφυγάκι κι αυτή, αλλά φτωχαδάκι απ’ τα γεννοφάσκια, νέα και ριψοκίνδυνη. Απλώνει το χέρι και δρέπει. Κι έβαλε στο μάτι (φευ) τον Ευάγγελο, σύζυγο της Μέλπως Ραζή. Είναι ένας έρωτας που ξεκινάει σαν ερωτικό καπρίτσιο, αλλά εξελίσσεται σε βαθύ αίσθημα, με δραματικές συνέπειες για τις αδερφές Ραζή.

Όμως γίνεται μυθιστόρημα χωρίς πάθος; Και γίνεται μυθιστόρημα χωρίς Ιστορία;

Στις Αδερφές Ραζή η Ιστορία τοποθετείται σε δεύτερο πλάνο, σαν το φόντο ενός πίνακα πάνω στον οποίο διαγράφονται διαυγέστερα οι μορφές. Μικρασιατική καταστροφή, Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, Εμφύλιος, Χούντα, Μεταπολίτευση. Ο χρόνος κυλάει λειαίνοντας τις αιχμές. Η δεύτερη γενιά Μικρασιατών προσφύγων προκόβει, αποκαθίσταται κοινωνικά, ιδίως τότε, στην εποχή της Μεταπολίτευσης, μέσα στο χάος και την τρελή τρεχάλα προς τα μπρος.
Όλες αυτές τις δύσκολες περιόδους, κατά τις οποίες τα προσωπικά πεπρωμένα πλέκονται με τα νήματα της Ιστορίας, τις διασχίζει αλώβητος ο έρωτας του Ευάγγελου με την Ινώ. Γύρω τους ένας χορός ανθρώπων που απαρτίζουν ένα σύμπαν.
Μα τι άλλο είναι ένα μυθιστόρημα αν όχι ένα σύμπαν;

Κατερίνα Ζαρόκωστα

Σχετικά βιβλία