Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου
ΤΑ ΝΕΑ, "Βιβλιοδρόμιο", 25-26/6/2005
Τρία ιερά τέρατα
Τα γράμματα αυτά, ένα «ιερό παραλήρημα για την τέχνη», όπως παρατηρεί η Σούζαν Σόνταγκ που προλογίζει την αλληλογραφία, φωτίζουν μοναδικά την προσωπικότητα των τριών ιερών τεράτων της ποίησης και οδηγούν στον πυρήνα των δυνάμεων του λυρισμού που υπηρέτησαν και οι τρεις με την τέχνη και τη ζωή τους.
Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου
ΤΑ ΝΕΑ, "Βιβλιοδρόμιο", 16-17/7/2005
Όταν ο Ράινερ γνώρισε τη Μαρίνα και τον Μπόρις
Η ιδιαιτερότητα αυτού του βιβλίου, που ξεπερνά τα συνηθισμένα βιβλία αλληλογραφίας, οφείλεται στο ότι αποτελεί μια μοναδικής αξίας μαρτυρία για το «λειτούργημα» της ποίησης ή αλλιώς για τον τρόπο που προσέλαβαν και ερμήνευσαν τρεις μεγάλοι ποιητές την «ποιητική» κατάσταση –και την ιδιαιτερότητά της-, σε μια κρίσιμη μεταβατική εποχή της ιστορίας. [...]
Τα γράμματα της Τσβετάγιεβα απηχούν την προκλητική δύναμη του λυρισμού της, που συγκλόνισε τους συγχρόνους της. Βρίσκουμε κι εδώ τις τολμηρές μεταφορές της, τα παιχνίδια με τις λέξεις – η ποίησή της, σύμφωνα με τη Γαλλίδα μεταφράστριά της Eve Malleret, είναι σαν παρτιτούρα σε μείζονα τονικότητα, στηριγμένη σε ένα διαρκές παιχνίδι ανάμεσα σε συντηχήσεις, ονοματοποιίες και λεκτικές ακροβασίες. [...]
Μέσα από το αυτοβιογραφικό, εξομολογητικό υλικό των γραμμάτων που ανταλλάσσουν οι τρεις ποιητές, δεν ξεδιπλώνεται μόνο η ιστορία των προσωπικών τους σχέσεων, αλλά η αντίληψή τους για τη φύση και την ουσία, ή καλύτερα την πεμπτουσία της ποίησης, κι ακόμη η εικόνα που καλλιέργησαν και στήριξαν με τη ζωή τους για τη ζωή και τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα στην τέχνη. Γι’ αυτούς η τέχνη ήταν μια απόλυτη αξία, αλλά και μια συνεχής άσκηση και μαθητεία, που απαιτεί από τον ποιητή αμέριστη αφοσίωση, σκληρή εργασία και αφοσίωση. [...]
Η «Αλληλογραφία των τριών» φωτίζει όσο λίγα βιβλία πλευρές μιας κουλτούρας σχεδόν λησμονημένης σήμερα, που αναγνώριζε στον ποιητή, σύμφωνα με τα λόγια της Τσβετάγιεβα για τον Ρίλκε, «έναν ιερέα στο πεδίο της μάχης, ταγμένο να προσεύχεται για τη φώτιση των ακόμη ζωντανών και για να αποχαιρετάει τους πεσόντες».
Δήμητρα Ρουμπούλα
ΕΘΝΟΣ, 10/9/2005
Αποθέωση της ποίησης
Ένα τρίγωνο ερωτικών γραμμάτων που προσφέρει ένα πλούσιο υλικό βιογραφικών στοιχείων των τριών και καταγράφει με τον πλέον ζωντανό τρόπο τα βάσανα των ποιητών.
Ένα παραλήρημα για την ποίηση ως απόλυτη αξία και την πεμπτουσία του έρωτα. Ανάμεσα σ’ έναν θεό και δύο λάτρεις του, που λατρεύονται και μεταξύ τους και έμελλε να γίνουν και εκείνοι ιερά τέρατα. Τον Γερμανό Ράινερ Μαρία Ρίλκε και τους Ρώσους Μαρίνα Τσβετάγιεβα και Μπορίς Παστερνάκ.
Λίλυ Εξαρχοπούλου
ΔΕΚΑΤΑ, άνοιξη 2006
Συμπυκνωμένη ποίηση
Η αλληλογραφία των τριών ποιητών δεν έχει καμία σχέση με την κοινή αλληλογραφία ή τη σύγχρονη ανταλλαγή σύντομων e-mail. [...] κάθε γράμμα της [Τσβετάγιεβα] είναι από μόνο του λογοτεχνία, πράγμα που συμβαίνει και με τα γράμματα των ομολόγων της ποιητών. [...]
Η αλληλογραφία των τριών (με πρόλογο της Σούζαν Σόνταγκ) είναι από μόνη της ένα εξαίσιο λογοτεχνικό κείμενο για επαΐοντες και μη, ένα απολαυστικό ανάγνωσμα μιας εποχής που οι λογοτέχνες δεν είχαν ακόμη παρασυρθεί από την ευτέλεια της καθημερινότητας και ασκούσαν την πένα τους στα ουσιώδη.