fosonline.gr

Κάθε επανάσταση είναι ταυτόχρονα και εμφύλιος πόλεμος. Ως γνήσια επανάσταση, η ελληνική δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από αυτόν τον κανόνα. Δύο εμφύλιοι πόλεμοι αποτελούν την κορύφωση των εσωτερικών κοινωνικών κ.ά. ανταγωνισμών, που λίγο έλειψε να στοιχίσουν την ίδια την κατάληξη του Αγώνα. Το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της ενέργειας των επαναστατημένων ξοδεύτηκε στις μεταξύ τους διενέξεις δεν οφείλεται στο ότι «είμαστε οι εφευρέτες του καβγά», ούτε η «διχόνοια» αποτελεί αφ’ εαυτής κάποιο ερμηνευτικό εργαλείο. Οι λόγοι υπήρξαν πολλοί και οι ενδοελληνικές συγκρούσεις αναπόδραστες, όπως σημειώνει και ο συγγραφέας της συνοπτικής αυτής μελέτης, που εντάσσεται στη σειρά «200 χρόνια από την Επανάσταση: Τα καθοριστικά ζητήματα». Κοινωνικοί ανταγωνισμοί διαπερνούν την επαναστατική προσπάθεια ήδη από την περίοδο της δράσης της Φιλικής Εταιρείας. Σε αυτούς θα προστεθούν σύντομα, ειδικά μετά τις πρώτες επιτυχίες, οι τοπικές αντιπαλότητες, οι προσωπικές φιλοδοξίες, η διαφορετική στάση απέναντι σε έναν κόσμο που μεταβαλλόταν ραγδαία καθώς εισερχόταν στη νεωτερικότητα και βρισκόταν υποχρεωμένος να συνδιαλλαγεί με τους καινοφανείς μηχανισμούς του συγκεντρωτικού κράτους. Η ροή χρημάτων από το εξωτερικό δεν υπήρξε καθοριστικός παράγοντας, έδωσε όμως ξεχωριστή ένταση, μορφή και διάρκεια στις συγκρούσεις του 1823-1825, εξαγοράζοντας συνειδήσεις, αλλοιώνοντας συμπεριφορές, επιδαψιλεύοντας τίτλους και αξιώματα, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας, τονίζοντας ότι αυτές θα συνεχιστούν τουλάχιστον μέχρι την έλευση του Όθωνα.

andro.gr

tetragwno.gr