Αποτελεί μάλλον κοινή παραδοχή των ιστορικών ότι ο ελληνικός 20ός αιώνας εκκινεί μετά το 1909, την περίοδο που ταυτίζεται με τον βενιζελισμό της Ανόρθωσης και την επέκταση της χώρας μετά τους Βαλκανικούς πολέμους –ένα σχήμα που ταυτίζεται, ως προς την έναρξη, με αυτό του «σύντομου 20ού αιώνα». Συνεπώς, δικαίως το 1909 συμπεριλαμβάνεται στην εκδοτική σειρά «Χρονιές που σημάδεψαν τη νεοελληνική ιστορία», καθώς το στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί στάθηκε ο καταλύτης εξελίξεων καθοριστικών για την πορεία της Ελλάδας στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας έχει επίγνωση ότι οι εξελίξεις αυτές δεν ήταν μονάχα θετικές· δεν περιορίζονται μονάχα στη στερέωση του μεταρρυθμιστικού προγράμματος του Βενιζέλου ούτε στη στρατιωτική προπαρασκευή που οδήγησε στη νίκη των Βαλκανικών. Η στρατιωτική επέμβαση του 1909 δεν ήταν κάποια «επανάσταση» (όπως συχνά την ονομάζουμε λόγω της θετικής αποτίμησής της) αλλά ένα πραξικόπημα, υπογραμμίζει ο Σ. Ριζάς, το οποίο εγκαινίασε μια παράδοση στρατιωτικών επεμβάσεων στην πολιτική ζωή της χώρας, που διήρκεσε 65 ολόκληρα χρόνια και εγκαταλείφθηκε μόνο ύστερα από μια πολεμική ήττα, αυτή της χούντας στην Κύπρο. Στη μελέτη του, ο ιστορικός εξετάζει την κατάσταση φθοράς στην οποία είχαν περιέλθει, μετά την επανάσταση των Νεότουρκων και τα αδιέξοδα που αντιμετώπιζε η ελληνική πολιτική στο Μακεδονικό και στο Κρητικό Ζήτημα, τα προσωποπαγή «παλαιά κόμματα», τα αίτια της διάχυτης δυσαρέσκειας στο σώμα των αξιωματικών, ιδιαίτερα των κατώτερων, αλλά και την εμπλοκή της βασιλικής οικογένειας σε αυτήν. Αναφέρεται διεξοδικά στις διεργασίες στο εσωτερικό του στρατού, που θα οδηγήσουν στη σύμπηξη του Στρατιωτικού Συνδέσμου, στην επίδειξη δύναμης εκ μέρους του στις 15 Αυγούστου 1909 και στη λαϊκή στήριξη των κινηματιών από το μαζικό συλλαλητήριο των συντεχνιών έναν μήνα αργότερα. Μέσα από τη διπλωματική αλληλογραφία της βρετανικής και της γαλλικής πρεσβείας παρακολουθεί τους προβληματισμούς και τη διαμόρφωση της στάσης του Γεωργίου Α’ απέναντι στο κίνημα, καθώς επίσης και τους υπολογισμούς των κομμάτων, που σχεδιάζουν τις κινήσεις τους υπό τον φόβο επιβολής ανοιχτής δικτατορίας. Τέλος, αναλύει τις δυσκολίες που συναντούν οι κινηματίες στον χειρισμό της κατάστασης, οι οποίες απειλούν να φθείρουν το κύρος τους και τους οδηγούν, τελικά, στην αναζήτηση σανίδας σωτηρίας στον δυναμικό πολιτικό από την Κρήτη, ο οποίος θα προσφέρει τη λύση στο αδιέξοδο προτείνοντας την εκλογή Αναθεωρητικής Βουλής. Αν και δεν θα κυριαρχήσει σε αυτήν, θα είναι το πρώτο βήμα για την ανατροπή ενός από πολλού χρόνου φθαρμένου πολιτικού συστήματος.

athensvoice.gr