Στη συνέχεια του συναρπαστικού Η χώρα των άλλων η βραβευμένη με Goncourt συγγραφέας αποτυπώνει τη δύναμη και την υπευθυνότητα των γυναικών.

Στο τέταρτο και πιο πρόσφατο μυθιστόρημά της, που έχει τον τίτλο Δείτε μας που χορεύουμε, η Γαλλομαροκινή Leïla Slimani παραθέτει μια αραβική έκφραση: «Όταν ο Θεός θέλει να τιμωρήσει ένα μυρμήγκι, του δίνει φτερά». «Την αγαπάω αυτή την έκφραση» λέει η Slimani. «Αν είσαι μυρμήγκι, δεν πρέπει να πετάς. Και μάλλον τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα όταν βρεθείς στον αέρα, αφού δεν είσαι πουλί· δεν θα έπρεπε να βρίσκεσαι εκεί» αναφέρει για αυτό το προειδοποιητικό μήνυμα προς κάποιον που έχει φιλοδοξίες για υπερβολικά μεγαλεία, πολύ γρήγορα. Η έκφραση αυτή, που κρύβει μέσα της μια θλίψη αλλά και σοφία, γοητεύει τη Slimani, μια συγγραφέα που φημίζεται για το πάθος της για τη  μελαγχολία και την αλήθεια. Επομένως η ίδια είναι το μυρμήγκι ή το πουλί; «Νομίζω ότι θα το μάθω στο τέλος, πριν πεθάνω» απαντάει χαμογελώντας.

Η συγγραφέας βρίσκεται στο Παρίσι, σε ένα γραφείο που τη φιλοξενεί προσωρινά, και κάθεται ανάμεσα σε στοίβες βιβλίων. Φοράει ένα απλό μαύρο ζιβάγκο και τα καστανά της μαλλιά σχηματίζουν μπούκλες· είναι εμφανές πως πρόκειται για μια γυναίκα που έχει περάσει χρόνια σε αυτή την πόλη και τώρα βρίσκεται σε αυτήν προσωρινά, αφού πρόσφατα μετακόμισε στη Λισαβόνα με τον σύζυγο και τα δυο παιδιά τους. Η θέση της πορτογαλικής πρωτεύουσας είναι ιδανική, ανάμεσα στο Μαρόκο και τη Γαλλία, επισημαίνει· ανάμεσα στις δύο ταυτότητές της. Η Slimani έφυγε από το Μαρόκο το 1999, στα 17 της, για να σπουδάσει στο Παρίσι, στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών, και στη συνέχεια στο ESCP Business School. Τόσο η ίδια όσο και οι δύο αδερφές της γεννήθηκαν στο Ραμπάτ. Η μητέρα της ήταν γιατρός με καταγωγή από την Αλσατία και ο πατέρας της οικονομολόγος με σπουδές στη Γαλλία. Αυτή τη διαπολιτισμική πτυχή του εαυτού της ξεδιπλώνει η Slimani στη Χώρα των άλλων, ένα μυθιστόρημα που αντλεί υλικό από τις ιστορίες της οικογένειάς της. Το Δείτε μας που χορεύουμε αποτελεί τη συνέχειά του και τοποθετείται χρονικά στα τέλη της δεκαετίας του ’60 με αρχές της δεκαετίας του ’70. Τους χαρακτήρες του έχουν εμπνεύσει η μητέρα και η γιαγιά της, ενώ η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μια δύσκολη περίοδο για το Μαρόκο, μετά την απελευθέρωση από τη Γαλλία και το καθεστώς του βασιλιά Χασάν Β΄ που ακολούθησε. Στο βιβλίο θα συναντήσει κανείς χίπηδες, μια ιστορική προσσελήνωση, ακραία φτώχεια και εξωφρενικά πάρτι σε πισίνες, μπόλικο ρομαντισμό και δύο αποτυχημένα πραξικοπήματα – και όλα αυτά κατά τη χρυσή εποχή της τηλεόρασης. Η συμπερίληψη του αξιώματος του φτερωτού μυρμηγκιού αποτυπώνει το εκτυφλωτικό πνεύμα της ελπιδοφόρας αφέλειας, θύματα της οποίας πέφτουν αρκετοί από τους ήρωές της.

Το 2016 η Slimani ήταν 35 ετών –και τεσσάρων μηνών έγκυος– όταν έγινε η δεύτερη Μαροκινή και η 12η γυναίκα που έλαβε το Goncourt, το λογοτεχνικό βραβείο με το μεγαλύτερο κύρος στη Γαλλία, για το μυθιστόρημά της Γλυκό τραγούδι. Έτσι, μπήκε στις λίστες με άλλους βραβευμένους συγγραφείς, όπως ο Marcel Proust, η Simone de Beauvoir, η Marguerite Duras, και ήταν η πιο πολυδιαβασμένη συγγραφέας στη Γαλλία εκείνη τη χρονιά. «Πολλοί θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους στο βιβλίο αυτό» είπε ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Goncourt σε μια μάλλον αξιομνημόνευτη δήλωση, λαμβάνοντας υπόψη πως το μυθιστόρημα αρχίζει με τον φόνο δύο μικρών παιδιών από το χέρι της νταντάς τους (το βιβλίο ήταν εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα που συνέβησαν στη Νέα Υόρκη το 2012). Αλλά αυτό ακριβώς είναι που κάνει τόσο καλά η Slimani: εκμεταλλεύεται ένα συλλογικό σκοτάδι που είναι εγγενώς ανθρώπινο αλλά οι περισσότεροι επιλέγουν να αγνοήσουν. Το ρήμα «δείτε» στον τίτλο του νέου της μυθιστορήματος υπάρχει επειδή το μυθιστόρημα αξιοποιεί τη δύναμη των λέξεων για να δώσει σχήμα στο αόρατο. Όποιο βιβλίο εκδίδει η Slimani –κάποια βασισμένα σε πραγματικά γεγονότα, κάποια μυθοπλασίας, κάποια ένα μείγμα και των δύο– αντικατοπτρίζει τους εσωτερικούς μας δαίμονες, που παραμονεύουν στις αιχμηρές λεπτομέρειες των μητέρων που αγανακτούν με τα παιδιά τους και των κομμωτών στην Ευρώπη που μπερδεύονται με τα φριζαρισμένα κοτσιδάκια της αραβικής πελατείας τους.

Κι ενώ η Slimani είναι μια προσωπικότητα των γαλλικών γραμμάτων, οι σύνθετοι και ειλικρινείς χαρακτήρες της έχουν ενσταλάξει σε πολλούς Μαροκινούς μια αίσθηση υπερηφάνειας. «Ανέκαθεν πιστεύαμε ότι τα ευρωπαϊκά και τα αμερικάνικα μυθιστορήματα είναι τα μόνα που μπορεί να έχουν παγκόσμια απήχηση και έχουμε συνηθίσει να ταυτιζόμαστε με κάποια Μέρι, με έναν Τζον, με μια Αλεξάνδρα ή με οποιονδήποτε άλλο. Είναι όμως αρκετά ασυνήθιστο να σκέφτεται κανείς ότι θα μπορέσει να ταυτιστεί με έναν Μοχάμεντ ή με κάποια Αϊσά» επισημαίνει η Slimani.

Ενώ μπορεί να απορρίψει την έννοια του L’Homme providentiel – την ιδέα δηλαδή ότι ένας άνθρωπος μπορεί να είναι σωτήρας των μαζών–, ο αντίκτυπος του έργου της στη διαφοροποίηση στη σφαίρα της λογοτεχνίας υπήρξε μεταμορφωτικός. Μάλιστα, την προσέγγισε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, το 2017, με μια πρόταση για συνεργασία. Η Slimani απέρριψε την πρόταση του Μακρόν να αναλάβει το Υπουργείο Πολιτισμού και τελικά επέλεξε να γίνει προσωπική εκπρόσωπός του για τη γαλλοφωνία. Αυτό συνεπάγεται την προώθηση της γλώσσας και του πολιτισμού του έθνους σε άλλες γαλλόφωνες χώρες. «Προσπαθώ να αλλάξω την καθημερινή ζωή των ανθρώπων ώστε να έχουν όλοι πρόσβαση στην εκπαίδευση και στα βιβλία και να υπάρχει ισότητα μεταξύ αντρών και γυναικών σε κάποιες αφρικανικές χώρες. Δεν με ενδιαφέρει να έχω έναν μεγαλύτερο ρόλο. Δέχτηκα μια αποστολή την οποία μπορώ να φέρω σε πέρας και την οποία έχω την επάρκεια και την ικανότητα να φέρω σε πέρας» ισχυρίζεται. Έχει επίσης εμπλακεί στον αγώνα για τη σεξουαλική ελευθερία στο Μαρόκο ως εκπρόσωπος του Outlaws Collective 490, ενός κινήματος που επιδιώκει να καταργήσει τον ποινικό κώδικα περί σεξουαλικών σχέσεων εκτός γάμου.

Ο ρόλος της Slimani ως αφηγήτριας διαμορφώθηκε ουσιαστικά από τη γιαγιά της, η οποία καθήλωνε τους ακροατές με τις τρομακτικές ιστορίες της για τον πόλεμο και τον θάνατο. Η κλίση της είχε επίσης προκαθοριστεί από τη μητέρα της, που ένα βράδυ, στη διάρκεια ενός δείπνου, ανακοίνωσε ότι η επτάχρονη τότε Leïla θα γινόταν συγγραφέας, και η ίδια βάλθηκε να μην την απογοητεύσει. Μπορεί να μην πιστεύει σε έναν μόνο ήρωα, γιατί στην οικογένειά της βλέπει πολλούς. Αυτό το σύνολο των επίμονων γυναικών είναι που προωθεί την αφήγηση στη Χώρα των άλλων.
«Συνειδητοποίησα το γεγονός ότι οι πραγματικοί ήρωες στην οικογένειά μου ήταν πάντα γυναίκες» τονίζει και αποκαλύπτει τις απώλειες που υπέστησαν οι άντρες της οικογένειάς της, όπως ο παππούς της τη λογική του, ο θείος της την όρασή του και ο πατέρας της τη δουλειά του (καταδικάστηκε και φυλακίστηκε λόγω ενός οικονομικού σκανδάλου, για το οποίο όμως αθωώθηκε μετά θάνατον). Οι αντίστοιχες γυναίκες ήταν εκείνες που κράτησαν τη φυλή ζωντανή όταν ερχόταν μια καταστροφή, και καθώς η Slimani αρχίζει να γράφει το τρίτο μέρος της Χώρας των άλλων, θεωρεί τα τρία αυτά μυθιστορήματα ως έναν φόρο τιμής σε αυτές τις γυναίκες· στα πουλιά που κατάφεραν να πετάξουν σε μια θάλασσα από μυρμήγκια. «Δούλευαν και φρόντιζαν για την εκπαίδευση των παιδιών. Γελούσαν και συνέχιζαν να κάνουν γιορτές και να ζουν. Οπότε πιστεύω ότι είναι πραγματικά ένας φόρος τιμής στο γεγονός ότι ακόμα και σε μια απόλυτα πατριαρχική κοινωνία, ακόμα και σε μια κοινωνία όπου είναι τόσο δύσκολο να είσαι ελεύθερος, ίσως –και αυτό είναι το παράδοξο– οι γυναίκες στην οικογένειά μου να ήταν πιο ελεύθερες από τους άντρες».

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Vogue Arabia τον Απρίλιο του 2022.