Το βάρος και τα όρια της προσωπικής ευθύνης
απέναντι στην κοινοτοπία του κακού

Συζήτηση με αφορμή τα βιβλία
«Δεν θέλαμε να ξέρουμε», Η γραμματέας του Γκέμπελς αποκαλύπτει
των Brunhilde Pomsel, Thore D. Hansen
Όχι εγώ, Ο ναζισμός μέσα από τα μάτια ενός παιδιού του Joachim Fest

Δευτέρα, 5 Μαρτίου 2018, στις 7 μ.μ.,
στον ΠΟΛΥΧΩΡΟ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ (Ιπποκράτους 118, Αθήνα)

Δύο φαινομενικά ασύνδετα βιβλία πυροδοτούν συζητήσεις για το βάρος, τη σημασία και την αξία της ατομικής ευθύνης στη διαμόρφωση της Ιστορίας.
Με κοινό ιστορικό φόντο τη ναζιστική Γερμανία προσεγγίζουν από διαμετρικά αντίθετες πλευρές το ζήτημα. Στο βιβλίο του Όχι εγώ, ο δημοσιογράφος και ιστορικός Joachim Fest περιγράφει τα παιδικά του χρόνια στη ναζιστική Γερμανία ως γιος ενός αρνητή του ναζισμού και του Χίτλερ με αντιστασιακή δράση, ενώ στο «Δεν θέλαμε να ξέρουμε» η Brunhilde Pomsel, γραμματέας του Γκέμπελς, ενός από τους μεγαλύτερους εγκληματίες στην Ιστορία, αφηγείται τη ζωή της ισχυριζόμενη πως δεν είχε ιδέα για τις φρικαλεότητες του καθεστώτος που υπηρετούσε.
«Ναι, είμαι δειλή, δεν θα μπορούσα να προβάλω την παραμικρή αντίσταση. Δεν θα τολμούσα. Θα έλεγα: Όχι, δεν μπορώ να το κάνω. Ανήκω στη συνομοταξία των δειλών».
Πώς μπορεί να κρίνει ή ακόμα χειρότερα να κατακρίνει κανείς αυτόν που αποδέχεται τη δειλία του, την αδυναμία της φύσης του; Ή μήπως αυτή η εύκολη παραδοχή της δειλίας είναι μονόδρομος, αφού αποτελεί έναν τρόπο άμυνας και απενοχοποίησης για όσα επιλέγουμε να μη γνωρίζουμε;

Στη συζήτηση συμμετέχουν ο Αντιδήμαρχος Αθηναίων για θέματα μεταναστών και προσφύγων και δημοτικής αποκέντρωσης Λευτέρης Παπαγιαννάκης, ο εκπαιδευτικός-τέως Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Κωστής Παπαϊωάννου και η δημοσιογράφος Ελευθερία Κουμάντου.

Στον πρόλογο του βιβλίου «Δεν θέλαμε να ξέρουμε» ο ιστορικός Thore D. Hansen διερωτάται σε τι ποσοστό φέρουμε όλοι μέσα μας μια Μπρουνχίλντε Πόμζελ και απαντά: «Οι εκατομμύρια Πόμζελ, που μονίμως ενδιαφέρονται μόνο για τη δική τους πρόοδο και τα δικά τους υλικά αγαθά, και με αυτό τον τρόπο αποδέχονται δίχως δισταγμό την κοινωνική αδικία και τις διακρίσεις απέναντι σε άλλους, αποτελούν τα στέρεα θεμέλια για κάθε αυταρχικό σύστημα που χειραγωγεί τις μάζες».
Αντίθετα ο Joachim Fest αποτυπώνει μια εποχή και αναδεικνύει το πορτρέτο ενός ανθρώπου που η ηθική του ακεραιότητα αφυπνίζει και εμπνέει, ενθυμούμενος μεταξύ άλλων το πώς ο πατέρας του λίγο μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία όχι μόνο έχασε τη δουλειά του ως πολέμιος του καθεστώτος, αλλά του απαγορεύτηκε εν γένει η οποιαδήποτε εργασία, ή πως, όταν η μητέρα του ζήτησε από τον άντρα της να αλλάξει γνώμη και να γραφτεί στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα, γιατί η αναλήθεια ήταν ανέκαθεν το όπλο του απλού κόσμου απέναντι στους ισχυρούς, εκείνος της απάντησε: «Εμείς δεν είμαστε ο απλός κόσμος. Όχι σε τέτοια ζητήματα!».
 

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ